Wat is traceability en waarom is het belangrijk in productie?

Traceability is het vermogen om de volledige levenscyclus van een product te kunnen volgen. Het houdt in dat je elk aspect van het productie- en distributieproces kunt traceren – van de inkoop van grondstoffen tot de uiteindelijke levering en zelfs verwijdering van het product. Met andere woorden: traceerbaarheid creëert een gedetailleerd spoor van informatie, zodat duidelijk is wanneer, waar en door wie een product is gemaakt . Deze gegevens maken het mogelijk om op elk moment de geschiedenis van een product terug te vinden. Concreet betekent dit dat voor een gegeven product kan worden achterhaald: 

• De herkomst van grondstoffen, 

• Waar het product en de onderdelen zijn opgeslagen, 

• Alle stadia die het product doorloopt in het productieproces, 

• Welke controles en testen zijn uitgevoerd, 

• Welke machines of apparatuur zijn gebruikt tijdens de productie, 

• Welke klanten het eindproduct hebben ontvangen . 

  
  

Traceerbaarheid zorgt ervoor dat alle productinformatie wordt vastgelegd en gekoppeld aan het product. Dit biedt transparantie in de keten en helpt bedrijven om beter en bewuster te beslissen. Bij problemen kan snel worden achterhaald waar het misging, bijvoorbeeld om gericht een productbatch terug te roepen bij een kwaliteits- of veiligheidsprobleem. 

Wat is het doel van traceerbaarheid? 

Het primaire doel van traceerbaarheid is zekerheid bieden dat elk product en elke grondstof doorheen het productieproces en de toeleveringsketen gevolgd kan worden. Dit heeft meerdere uitkomsten: bedrijven kunnen sneller oorzaken van problemen opsporen, efficiënter terugroepacties uitvoeren, en de kwaliteit van producten bewaken.

Traceerbaarheid zorgt ervoor dat alle relevante gegevens (leveranciers, productiestappen, testresultaten, etc.) geregistreerd zijn, zodat men bij afwijkingen of defecten onmiddellijk kan nagaan wat er is gebeurd en waar. Het resultaat is een verhoogde controle over het proces en uiteindelijk een beter eindproduct voor de klant. Daarnaast speelt traceerbaarheid een belangrijke rol in het vergroten van vertrouwen en transparantie richting klanten, partners en toezichthouders, omdat men kan aantonen waar een product vandaan komt en aan welke normen het voldoet. 

Waarom is traceerbaarheid belangrijk? 

Traceerbaarheid is uitgegroeid tot een essentieel onderdeel van moderne productieprocessen. Dit komt door toenemend bewustzijn op het gebied van veiligheid en kwaliteit, maar ook door hogere verwachtingen van consumenten. Hieronder bekijken we de belangrijkste redenen waarom traceerbaarheid zo belangrijk is in productie: 

• Veiligheid: Een goed traceerbaarheidssysteem maakt het mogelijk om snel te achterhalen welke producten getroffen zijn bij een defect of contaminatie. Dit versnelt terugroepacties en voorkomt dat onveilige producten de consument bereiken. Problemen met grondstoffen worden vroegtijdig opgespoord. 

• Kwaliteit: Door elke stap in het proces te registreren, kunnen fabrikanten consistentere kwaliteit leveren. Afwijkingen worden snel herkend en aangepakt, wat leidt tot minder fouten en duurzame verbeteringen. 

• Transparantie: Traceerbaarheid toont duidelijk de route van een product door de keten. Dit versterkt het vertrouwen van klanten en partners en verbetert interne processen. Elke schakel wordt zichtbaar, wat samenwerking vergemakkelijkt. 

• Wetgeving: In sectoren zoals voeding, farmacie en automotive is traceerbaarheid vaak verplicht. Het helpt bedrijven voldoen aan regelgeving en kwaliteitsnormen zoals ISO 9001. 

Waar wordt traceerbaarheid toegepast? 

Traceerbaarheid vindt inmiddels toepassing in vrijwel elke tak van industrie. Oorspronkelijk zagen we het veel in hoog-risico sectoren, maar tegenwoordig is het in veel industrieën toepasbaar, van de voedingsindustrie tot de lucht- en ruimtevaart . Enkele sectoren waar traceerbaarheid een bijzonder grote rol speelt: 

• Voedingsindustrie: Traceerbaarheid is cruciaal voor voedselveiligheid. Producenten moeten weten waar ingrediënten vandaan komen en waar producten naartoe gaan. Bij een besmetting kan snel worden ingegrepen. Systemen zoals HACCP maken registratie in elke stap verplicht. 

• Farmacie: Medicijnen zijn strikt traceerbaar via batchnummers en serialisatie. Dit voorkomt namaak, maakt bijwerkingen traceerbaar en garandeert snelle terugroepacties. Regelgeving zoals GMP schrijft dit wereldwijd voor. 

• Logistiek: In de logistiek draait het om track & trace. Bedrijven volgen goederen in realtime, van leverancier tot klant. Dit voorkomt zoekwerk, verhoogt efficiëntie en verbetert klantcommunicatie. 

• Machinebouw & maakindustrie: Onderdelen krijgen unieke codes om herkomst en toepassing te volgen. Dit is essentieel voor kwaliteitscontrole, terugroepacties en onderhoud. Vooral in automotive en luchtvaart zijn traceerbaarheidseisen streng. 

Hoe werkt traceerbaarheid in de praktijk? 

In de praktijk werkt traceerbaarheid door elk product of partij een unieke identificatie te geven – zoals een code, nummer of tag. Bij elke stap in het proces (van grondstofontvangst tot verzending) wordt informatie aan die ID gekoppeld. Alles wordt opgeslagen in een centraal systeem, zodat de volledige productgeschiedenis altijd opvraagbaar is. 

Veelgebruikte technologieën: 

• Barcodes: Eenvoudige, goedkope codering voor basisinformatie. 

  
  

• QR-/2D-codes: Compacte codes met meer data, ook toepasbaar op kleine onderdelen.

• Serienummers: Unieke ID’s voor individuele producten, vooral bij machines of kritieke onderdelen. 

  
  

• RFID-tags: Contactloos en automatisch uitlezen van meerdere items tegelijk – ideaal voor logistiek. 

  
  

• Direct Part Marking: Permanente markering (bijv. met laser) op onderdelen, vaak gebruikt in machinebouw of automotive. 

  

  
  

Al deze methoden zorgen voor één doel: een digitale identiteit per product, waarmee data verzameld, gecontroleerd en teruggehaald kan worden wanneer nodig – bijvoorbeeld bij kwaliteitsproblemen. 

De voordelen van traceerbaarheid 

Traceerbaarheid in productie biedt belangrijke voordelen voor bedrijven én klanten: 

• Snellere terugroepacties: Problemen zijn snel te herleiden en betrokken producten direct te identificeren. Dat beperkt schade en verkort downtime. 

  
  

• Hogere kwaliteit: Door alles te registreren, wordt het productieproces consistenter. Afwijkingen worden sneller opgespoord en verholpen. 

  
  

• Efficiëntie & lagere kosten: Inzicht in elke stap maakt processen efficiënter, verlaagt verspilling en voorkomt overproductie. 

  
  

• Meer vertrouwen: Klanten en partners waarderen transparantie. Herkomst en betrouwbaarheid zijn aantoonbaar, wat de merkreputatie versterkt. 

  
  

• Eenvoudigere audits & compliance: Gegevens zijn direct beschikbaar bij controles. Zo voldoe je makkelijker aan wetgeving en eisen van klanten. 

De uitdagingen van traceerbaarheid 

Traceerbaarheid biedt veel voordelen, maar de implementatie kent ook uitdagingen:

• Kosten & complexiteit: Het opzetten van een systeem vraagt om investeringen in technologie, software en opleiding. Vooral voor kleinere bedrijven kan dit een drempel zijn. 

  
  

• Systeemintegratie: Traceerbaarheid werkt alleen goed als alle schakels en IT-systemen op elkaar zijn afgestemd. Zonder standaarden kunnen er datalekken in de keten ontstaan. 

  
  

• Databeheer: Grote hoeveelheden data moeten nauwkeurig en veilig worden beheerd. Menselijke fouten of ontbrekende scans kunnen de betrouwbaarheid aantasten. 

  
  

• Schaalbaarheid: Het systeem moet meeschalen met groei en real-time blijven presteren. Denk aan integratie met IoT of duizenden sensoren. 

  
  

• Privacy & vertrouwen: Het delen van traceergegevens met partners vraagt om zorgvuldige afspraken over databeveiliging en vertrouwelijkheid. 

Conclusie:  

Bij Vlegel Technology zien we traceerbaarheid niet alleen als een technische tool, maar als een strategische bouwsteen voor toekomstgerichte productie. We laten ons inspireren door vernieuwende voorbeelden van onder andere Telesis, Zozio en Recovo, die elk op hun manier tonen hoe slimme traceability leidt tot efficiëntere processen en meer circulaire ketens. 

Ben je benieuwd hoe traceerbaarheid ook in jouw organisatie het verschil kan maken? De inzichten van deze bedrijven en onze aanpak bij Vlegel Technology bieden een waardevol vertrekpunt.