De rol van IoT in Smart Cities: concrete toepassingen uitgelegd

Slimme steden – of smart cities – zijn steden die technologie gebruiken om beter te werken. Grote steden zoals Singapore, Barcelona en Amsterdam investeren hier al volop in. Maar ook in België zijn we goed op weg. In Antwerpen, Gent en Hasselt lopen al heel wat projecten waarbij slimme technologieën, zoals IoT, worden getest. Dat is nodig, want onze steden worden steeds drukker. Er is meer verkeer, vervuiling en onveiligheid. In dit artikel lees je hoe het Internet of Things (IoT) helpt om die problemen aan te pakken, met concrete voorbeelden uit België. 

Wat is IoT en waarom is het cruciaal voor slimme steden? 

Internet of Things verwijst naar een netwerk van verbonden apparaten (connected devices) die via internet met elkaar communiceren. Deze apparaten – variërend van sensoren in verkeerslichten tot slimme thermostaten – verzamelen continu data. In slimme steden wordt deze data benut om processen te automatiseren, te optimaliseren en om beter beleid te voeren. 

In België zien we de opkomst van IoT terug in verschillende stedelijke initiatieven. Zo experimenteert Leuven met sensornetwerken voor verkeersbeheer, en werkt Brussel aan een digitaal platform voor milieumetingen via IoT-sensoren. Ook in Mechelen worden infrastructuurprojecten gekoppeld aan IoT-oplossingen om stadsverlichting en energiegebruik te optimaliseren. IoT is daarmee de ruggengraat van de digitale stad. 

Slimme mobiliteit: verkeer en vervoer 

Een van de bekendste toepassingen van IoT in smart cities is slimme mobiliteit. Sensoren verzamelen data over verkeersdrukte, bezetting van parkeerplaatsen of beschikbaarheid van deelfietsen. In België lopen meerdere steden hiermee voorop. 

In Antwerpen wordt het project Slim naar Antwerpen ondersteund met slimme verkeerslichten en sensoren die realtime verkeersinformatie verzamelen. Ook zijn de Deelauto’s en deelfietsen van bedrijven zoals Poppy en Blue-bike uitgerust met IoT-modules zodat gebruikers via een app voertuigen kunnen lokaliseren en ontgrendelen. 

Daarnaast wordt er gewerkt aan verkeersdruktevoorspellingen met behulp van machine learning gekoppeld aan historische data. In steden zoals Luik en Charleroi worden testen uitgevoerd met dynamische verkeersmanagementsystemen op basis van IoT. 

Voordelen in België: 

• Minder files, bijvoorbeeld op de Antwerpse Ring dankzij realtime route-aanpassingen. 

• Betere luchtkwaliteit in steden als Gent door minder verkeer in de binnenstad. 

• Efficiëntere logistiek, zoals in Hasselt, waar transportbedrijven toegang krijgen tot data over leveringsvensters en verkeersdrukte. 

• Slim parkeren, met IoT-gestuurde parkeerplaatsen in steden als Kortrijk die beschikbaarheid doorgeven aan apps. 

Slim energiebeheer en slimme netwerken 

Ook energiebeheer wordt slimmer dankzij IoT. In België worden slimme meters uitgerold in heel Vlaanderen via Fluvius. Deze meters meten het verbruik en sturen data naar de netbeheerder. Zo kunnen bewoners en bedrijven hun energieverbruik beter opvolgen. 

Daarnaast experimenteren Belgische steden met microgrids en slimme laadpalen. In Kortrijk worden laadpalen getest die het laden spreiden over daluren op basis van realtime netbelasting. In Gent is een project gestart rond energiecoöperaties waarin bewoners via IoT-data hun gezamenlijke energieverbruik beheren. 

Ook wordt in samenwerking met universiteiten zoals de KU Leuven en ULiège onderzoek gedaan naar hoe IoT data kan worden ingezet voor optimalisatie van het hoogspanningsnet en opslag van zonne-energie in batterijparken. 

Voordelen voor België: 

• Lagere energiefacturen voor gezinnen. 

• Betere integratie van zonnepanelen, met automatische sturing op basis van weer- en netdata. 

• Stabieler elektriciteitsnet zonder stroompieken. 

• Koppeling tussen lokale energieproductie en verbruik via slimme netten in woonwijken. 

Slimme verlichting en infrastructuur 

In Mechelen werden straatlampen vervangen door slimme verlichting die automatisch dimt als er niemand in de buurt is. De stad bespaart hierdoor fors op elektriciteit. In Leuven zijn slimme palen uitgerust met luchtkwaliteitssensoren én 5G-verbindingen voor toekomstig gebruik. 

Ook bruggen en tunnels worden in België slim gemaakt. De Stad Brugge startte een proefproject waarbij bruggen via sensoren slijtage meten, zodat onderhoud preventief kan gebeuren. In Genk wordt geëxperimenteerd met slimme parkeerinfrastructuur die chauffeurs begeleidt naar vrije plaatsen. 

Bovendien kijken gemeenten zoals Turnhout en Oostende naar de integratie van straatmeubilair met IoT, bijvoorbeeld slimme zitbanken die zonne-energie opwekken en luchtkwaliteit meten. 

Afvalbeheer en milieumonitoring 

Een opvallend project in België is te vinden in Hasselt, waar ondergrondse afvalcontainers zijn voorzien van sensoren die aangeven wanneer ze vol zijn. De ophaaldienst hoeft dus enkel te rijden waar nodig – dat bespaart brandstof en vermindert verkeersdruk. 

Daarnaast zijn in Brussel en Antwerpen netwerken uitgerold die luchtkwaliteit meten via kleine IoT-sensoren aan lantaarnpalen. Deze gegevens worden gedeeld met burgers via open data-platforms. 

In Dendermonde is een proef gestart waarbij afvalsortering in woonwijken wordt gekoppeld aan slimme badges, zodat bewoners een gepersonaliseerd inzicht krijgen in hun afvalproductie. 

Voordelen in Belgische steden: 

• Lagere kosten voor afvalinzameling. 

• Schonere wijken zonder overvolle vuilbakken. 

• Snelle reacties bij pieken in fijnstof of CO2-uitstoot. 

• Bewustwording bij burgers dankzij transparante milieudata. 

Openbare veiligheid met slimme sensoren 

In Leuven hangen slimme camera’s met gezichtsdetectie op openbare plaatsen. Ze herkennen verdacht gedrag of te grote samenscholingen, en sturen automatisch meldingen naar de politie. In Hasselt wordt geëxperimenteerd met akoestische sensoren die schoten of agressief gedrag herkennen. 

Ook kleinere gemeenten starten met IoT. In Sint-Truiden wordt getest met sensoren die trillingen op bruggen meten, om instortingsgevaar op tijd te detecteren. 

In Antwerpen wordt via het City of Things-project samengewerkt met imec om slimme infrastructuur te integreren met hulpdiensten – zoals automatische meldingen bij ongevallen of verstoringen. 

Conclusie:  

België zit vol potentieel om uit te groeien tot een koploper in slimme steden. In steden als Antwerpen, Gent, Leuven en Hasselt zijn IoT-oplossingen vandaag al volop in gebruik – het is geen toekomstmuziek meer, maar realiteit. 

Vlegel Technology speelt daarin een belangrijke rol. Als expert in automatisering, sensoren en slimme software helpt Vlegel bedrijven en steden om technologie praktisch in te zetten. Denk aan projecten rond data-analyse, remote monitoring of het slim aansturen van installaties. 

Ook buiten de stadsgrenzen biedt Vlegel ondersteuning, bijvoorbeeld bij slimme landbouw, industrieterreinen of het beveiligen van nutsvoorzieningen. Dankzij hun technische kennis en ervaring met complexe omgevingen is Vlegel een betrouwbare partner voor wie de volgende stap wil zetten richting digitalisering.